Longarts Onno Akkerman licht toe hoe hij op dit idee kwam.
‘In Engeland was in de forensische geneeskunde een test ontwikkeld om via zweet van een vingertopje vast te stellen of jongeren drugs hadden gebruikt. Dat bleek op een betrouwbare manier te kunnen. Ik las er over en dacht toen, zou dit ook kunnen werken bij tuberculose-medicatie? Alle TB-centra onderzoeken al jaren of op een eenvoudige, betrouwbare en patiëntvriendelijke manier is vast te stellen of patiënten hun medicatie innemen. En ook of die goed in het lichaam is opgenomen. Ik heb toen met die vraag contact met de onderzoekers in Engeland gelegd.’
‘Er zijn over de hele wereld ongeveer 10 miljoen patiënten met TB, waarmee het wereldwijd de meest voorkomende infectieziekte is. TB wordt altijd behandeld met meerdere antibiotica. Als patiënten hun medicatie niet altijd innemen of hun kuur niet afmaken, werkt de behandeling mogelijk niet. Hierdoor kunnen ze weer ziek worden en daarmee ook andere mensen besmetten. Daarom is het essentieel om te weten dat de patiënten dagelijks hun medicatie innemen.’
‘Lang moesten patiënten hun medicatie zelfs verplicht onder toezicht van familie of zorgverlener innemen. Iets wat zowel voor hen en voor de behandelaars heel belastend was. Maar je moest er bij staan, ook omdat je niet kan zeggen: 'bij deze patiënt hoeft dat niet en bij deze wel’. Er zijn bloedtesten om de therapietrouw te controleren, maar dat is niet erg patiëntvriendelijk. Voortdurend bloedprikken is vervelend. Ook is er sommige culturen veel angst om bloed te laten prikken.’
‘Bij de Engelse test legt iemand een vingertopje een halve minuut op een glaasje. De zweetdruppels op het glaasje kan je daarna onderzoeken. Prikken hoeft niet meer en het kost weinig moeite. Deze test is waarschijnlijk ook voor jonge kinderen makkelijk te doen.‘
‘We hebben dit nu voor het meest gebruikte TB-medicijn kunnen onderzoeken. Dat deden we met massaspectrometrie. Dit is een techniek die alle moleculen en atomen van de zweetdruppels kan identificeren. Aan de samenstelling van die zweetdruppels kunnen we goed zien of de patiënt zijn medicatie heeft genomen en ook of het goed in het lichaam is opgenomen.’
Ik wil de zweettest zo snel mogelijk in de praktijk invoeren
‘Voor dit middel bleek de test betrouwbaar te zijn. We zitten nu nog in de onderzoeksfase, maar dit is natuurlijk een prachtig eerste resultaat. Ik wil het zo snel mogelijk in de praktijk gaan toepassen. Het UMCG is het enige TB-centrum ter wereld dat dit onderzoek doet. Ik ga nu samen met Marieke Sturkenboom van de afdeling Klinische Farmacie en Farmacologie de betrouwbaarheid van deze test nu ook voor andere TB-medicatie onderzoeken.’
‘Het doel is dat dit een van de opties gaat worden in de patiëntenzorg. Als behandelaar kan je dan kiezen voor de voorkeursoptie van de patiënt. Ik hoop echt dat we hiermee impact kunnen maken voor de wereldwijde TB-zorg. Ik was recent in Zuid-Afrika, waar tuberculose een veel groter probleem is dan hier. Als je daar rondloopt, dan weet je weer helemaal waarvoor je dit doet.’
Ziet een wetenschapper met een goed idee nou op één moment het licht? Meestal niet. Meestal krijgen goede ideeën of uitvindingen pas vorm, als je met veel slimme mensen samenwerkt. In de rubriek EUREKA! vertellen onderzoekers over de momenten dat ze dachten: 'Ik heb het gevonden!' Elke acht weken is er weer een nieuw verhaal.
