Geneeskundestudenten krijgen in hun studie pas laat en mondjesmaat zicht op zorg in de eerstelijn. Dat kan veranderen met het interprofessionele keuzeonderwijs 'Dokteren doe je niet alleen'. Maar waarom kozen 12 tweedejaars geneeskundestudenten en 3 tweedejaars studenten voeding en diëtetiek voor deze pilot? 'Vooral omdat we de praktijk al in kunnen', vertellen ze. Ze waren dan ook meer in gezondheidscentra te vinden dan in een lokaal in het Anda Kerkhoven Centre.
Aan het begin van de week roept 'dokter' bij hen woorden op als 'vertrouwelijk', 'verantwoordelijk', 'professioneel'. Na intensieve dagen in een eerstelijnspraktijk, komen 'leuk', 'druk', 'samenwerking', 'communicatie', 'welzijn' en 'sociaal' tevoorschijn. De eerstelijnszorg is duidelijk meer gaan leven.
Deze zorg waar iedereen zonder verwijzing naar toe kan, heeft meer professionals en meer aandacht nodig. Want. Mensen worden weliswaar ouder, maar niet gezónd ouder. Dus doen we vaker en langer een beroep op de zorg, terwijl er steeds minder zorgprofessionals zijn. De overheid wil met het integraal zorgakkoord niet voor niets meer aandacht voor gezonder leven en zorg en welzijn dichtbij huis. En dus versterking van de eerstelijn.
Na een les over die eerstelijn en ons 'zorglandschap' gingen de tweedejaars studenten naar een gezondheidscentrum in Stad en een in Ommeland. Daar werken huisartsen, fysiotherapeuten, sociaal werkers, praktijkondersteuners geestelijke gezondheidszorg, een apotheker, diëtisten, verpleegkundigen... Ja, de lijst zorg- en welzijnprofessionals in een gezondheidscentrum leek wel oneindig. De studenten keken onder andere mee met een doktersassistent, huisarts, sociaal werker en fysiotherapeut.
Op hun laatste onderwijsdag gaan ze met al hun nieuwe kennis en ervaring hun ideale gezondheidscentrum ontwerpen. In kleine groepjes bespreken ze welke waarden voor de zorg in het gezondheidscentrum belangrijk zijn, hoe ze gezondheidsbevordering er een plek willen geven en wie er allemaal zouden moeten (samen-)werken.
Wat alle studenten zien als een grote stimulans voor samenwerking: de lunch! Ze vinden de gezamenlijke pauzeruimte een groot goed, zeker als daar ook nog eens een wekelijkse soep-met- broodjes-dag is. 'Dat maakt het makkelijker om dingen met elkaar te bespreken.' Dus zo'n ruimte en de tijd om samen te eten, die mogen niet ontbreken in het ideale gezondheidscentrum.
'En je kunt in het gezondheidscentrum zo naar elkaar toelopen,' merken studenten op. 'Ik vond het mooi om te zien dat de huisarts zo soepel kon verwijzen naar de praktijkondersteuner geestelijke gezondheidszorg. Ze zien elkaar steeds in hetzelfde pand en kennen elkaar goed.' Dat makkelijk naar elkaar verwijzen gold ook voor de medisch specialisten zoals de reumatoloog en dermatoloog die één keer per week in het gezondheidscentrum zijn.
De gevulde fruitmand mag van de studenten in geen gezondheidscentrum ontbreken. Iedereen kan er fruit van nemen en wellicht nodigt dat ook uit als mensen er komen voor voorlichting over voeding en bewegen. Een fietstrapsetje voor de stoelen in de wachtkamer is ook een goed idee dat de studenten meenemen in hun ontwerp.
'Het sociale domein' vertalen de studenten opvallend vaak als aandacht voor geestelijke gezondheidszorg. Wellicht dat de huisarts die bij de presentaties zit, daarom nog eens benadrukt dat er niet genoeg aandacht kan zijn voor welzijn in een gezondheidscentrum. Natuurlijk kan in één week niet de volle omvang van de eerstelijn tot de tweedejaars doordringen. Maar nu de huisarts dit zo zegt... Een paar studenten hebben in het gezondheidscentrum zeker het belang gezien van de zorgbalie waar mensen advies kunnen krijgen over geld, over gezin en opvoeding, over wonen. En de wandelgroepen die ze vanuit een gezondheidscentrum organiseren, helpen niet alleen om meer te bewegen, maar ook tegen eenzaamheid.
Soms hebben studenten ook nagedacht waarom ze welzijn juist wél wilden scheiden van het gezondheidscentrum: 'Wij waren bij de dagbesteding en het is wel fijn dat die dicht bij het gezondheidscentrum zit, maar toch in een ander gebouw. De mensen die daar naartoe gaan, hoeven immers niet naar de dokter, ze gaan naar de dagbesteding waar het leuk is.'
Arts-docenten Lisa Havinga en Anne Boddeke, onderwijskundige Liesbeth Kool en programmaleider Renate Heine van de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde en Langdurige zorg van het UMCG, ontwikkelen samen vernieuwend en interprofessioneel onderwijs over de eerstelijn. Tijdens de pilotweek 'Dokteren doe je niet alleen' gingen tweedejaars studenten geneeskunde en tweedejaars studenten voeding en diëtetiek met elkaar eerstelijns gezondheidscentra in. Ze leren zo wie zij zijn en wat zij doen als toekomstige professional, wie de andere professionals zijn, hoe ze zich tot elkaar verhouden en wat ieders plek is in de zorg rondom een patiënt. Dit innovatieve onderwijs gaat een vaste plek te krijgen in de bachelor geneeskunde, waarbij ook studenten van zorg- en welzijnsstudies uit het hbo en op termijn mbo bij aan kunnen sluiten.
