Het Nederlands-Belgisch proefbevolkingsonderzoek naar longkanker (NELSON) heeft aangetoond dat door het ondergaan van een CT-scan van de longen, longkanker in een veel gunstiger stadium kan worden ontdekt. Hierdoor wordt de kans om aan deze ziekte te overlijden met 26% verlaagd. Het onderzoek onder 16.000 vrijwilligers omvatte ook bijna 7.000 personen die in de 10 jaren voor start van de studie waren gestopt met roken. Nederlandse onderzoekers presenteerden deze wereldprimeur vandaag op het Wereld Longkanker Congres in Toronto.
In drie regio’s in Nederland en rondom Leuven (België) werden in de periode 2003-2006 ruim 600.000 mensen in de leeftijdsgroep 50-74 aangeschreven via de bevolkingsregisters. Zij werden gevraagd naar hun gezondheid. Voor ruim 30.000 personen van deze groep werd op basis van hun antwoorden geschat dat zij een verhoogd risico op longkanker hadden. Zij werden uitgenodigd om mee te doen aan het proefbevolkingsonderzoek, waarop 16.000 personen positief reageerden. De helft van de deelnemers (de screengroep) werd screening door middel van vier CT-scans aangeboden. Tussen de CT-scans zat een tijdsverschil van achtereenvolgens 1, 2 en 2,5 jaar. De andere helft (de controlegroep) kreeg geen CT scan. Er was toen namelijk nog geen bewijs dat men van deze vroege opsporing profijt zou hebben. De scans werden gemaakt in het Spaarne Gasthuis te Haarlem, het Universitair Medisch Centrum Utrecht, het Universitair Medisch Centrum Groningen en het Universitair Ziekenhuis Leuven.
Uiteindelijk werd na 10 jaar bij 443 personen uit de screengroep longkanker ontdekt, terwijl in de controle groep bij 394 personen longkanker aan het licht kwam, meestal naar aanleiding van klachten. In deze controle groep werd bijna 50% in het meest ongunstige en ongeneeslijke stadium (IV) gevonden, terwijl in de gescreende groep dit slechts bij 10% het geval was. De CT scan kon dus jaren eerder een belangrijk vlekje in de longen als longkanker aanduiden, en behandeling vroeg laten inzetten. Na 10 jaar waren in de controle groep 214 mannen overleden aan longkanker ten opzichte van 157 mannen in de gescreende arm: een verschil van 26%. Opmerkelijk was dat onder de kleinere groep vrouwen die meedeed, het verschil in de sterfte aanzienlijk nog groter was, rond de 40-60%.
Er is tot nu toe slechts één grote studie in de Verenigde Staten die heeft aangetoond dat een CT-scan maken de sterfte aan longkanker omlaag kan brengen en daarmee beter is dan het maken van een ouderwetse longfoto. Maar in die studie werd maar liefst bijna 25% van de gescreende personen eerst voor vervolgonderzoek doorgestuurd naar het ziekenhuis. In de NELSON studie werd slechts 2,3% van de deelnemers na een CT scan doorgestuurd. Dit omdat de radiologen op basis van het volume en de groeisnelheid van vlekjes in de longen schatten welke personen een heel hoge kans op longkanker hadden. Stoppen met roken, of er helemaal niet mee beginnen, blijft een top prioriteit, maar hiermee zijn jaarlijks duizenden volwassenen geholpen, ook zij die al jaren met roken gestopt zijn, maar nog steeds veel risico lopen. Voor wie nooit of relatief weinig gerookt heeft, heeft dit onderzoek (gelukkig) geen nut: zij lopen sowieso weinig risico.