Kruijff: ‘Toen ik aan mijn carrière begon, legde ik net als iedere arts een eed af. Daarin beloofde ik het lijden van mijn patiënten te verlichten, hen geen schade toe te brengen en de algemene gezondheid te bevorderen. Deze belofte zette me steeds vaker aan het denken. Ja, ik ben getraind om patiënten zo goed mogelijk te helpen. En er is medisch-technologisch steeds meer mogelijk. Maar de tijden zijn wel veranderd. Er is een tekort aan mensen en middelen en we produceren als sector te veel afval: jaarlijks 328 miljoen kilo. En we zijn verantwoordelijk voor 8% van de totale CO2-uitstoot, meer dan de vliegindustrie.’
‘Daarom moeten we meer oog hebben voor het tweede deel van de belofte: het bevorderen van de algemene gezondheid van mensen. De grote hoeveelheid afval en CO2-uitstoot heeft een grote impact op het milieu. Als oncologisch chirurg doe ik mijn best om de patiënt zo goed mogelijk te helpen, maar tegelijkertijd draag ik bij aan het enorme maatschappelijke probleem van klimaatverandering. Dat voelt niet goed. Op een zieke planeet kan de mens onmogelijk gezond leven. Daarom moeten we ons er als zorgsector voor inspannen om de druk op onze planeet te verkleinen.’
‘Dat begint door werk te maken van de afspraken die we als sector zelf hebben gemaakt: in de vorig jaar afgesloten ‘Green Deal’ staan doelstellingen om het CO2-verbruik in 2030 en het grondstofverbruik in 2050 tot 0% te reduceren. Een gigantische klus, ook omdat we tegelijkertijd te maken hebben met uitdagingen als een gebrek aan personeel, een oplopend zorgbudget en een teruglopende efficiëntie: we hebben steeds meer middelen nodig om steeds minder zorg te leveren. We moeten dus besluiten waar we ons personeel, tijd en geld écht aan willen besteden.’
‘Het is geen populaire boodschap, daar ben ik mij terdege van bewust. Maar op de huidige voet doorgaan is geen optie. We moeten niet meer, zoals vroeger, zonder goede overwegingen voor iedere patiënt tot het uiterste gaan. Ik snap dat dat als bedreigend klinkt voor de patiënt. Tegelijkertijd behandelen we ook nog steeds patiënten uit verlegenheid. Dat wil zeggen, patiënt en naasten waarderen het meer wanneer je wél iets doet dan niet. Zelfs als het de patiënt weinig oplevert.’
‘De duurzaamste vorm van gezondheidszorg is de zorg die we niet hoeven te leveren. In coronatijd hebben we gezien dat we moeilijke keuzes kunnen maken, als we ertoe gedwongen worden. Op het moment dat we alleen nog essentiële ingrepen konden uitvoeren, omdat de IC’s vol lagen met coronapatiënten, zagen we dat de zorgconsumptie afnam: aanbod schept vraag. Door de gemaakte keuzes tijdens de pandemie nog eens goed onder de loep te nemen, kunnen we straks misschien betere keuzes maken voor de patiënt en dus ook de maatschappij.’
‘Wat we nodig hebben, zijn duurzame zorginnovaties: innovaties die met minder grondstoffen en minder menskracht, meer maatschappelijke gezondheid genereren. Door de spectaculaire ontwikkeling van gerichte bestraling, immunotherapie en diverse type scans hoeven patiënten met bijvoorbeeld endeldarm- of prostaatkanker niet altijd meer een grote operatie te ondergaan. Ook kunnen we steeds meer patiënten met kanker zonder operatie met gevoelige scans in de gaten houden en zo alleen ingrijpen als dat nodig is. Hierdoor kunnen we het middelenverbruik drastisch beperken.’
‘Waar we ook veel mee kunnen winnen, is het beperken van afval. Denk aan minder gebruik maken van vervuilende anesthesiegassen, van wegwerpoperatiematerialen en medicatie in het afvalwater en de energieslurpende luchtverversingsystemen op de operatiekamers. In een tijd van hoge energierekeningen en klimaatverandering is dat nodig. Tegelijkertijd zie ik ook dat sommige veranderingen juridisch lastig te realiseren zijn. Voor veel veranderingen zijn wetswijzigingen nodig. Bijvoorbeeld als het gaat om het afvoeren van OK-afval. Daar zijn vanuit vroeger strenge regels voor, die vooral gevaren voorkomen die er nauwelijks zijn.’
‘Hoe we het in het UMCG doen? Er zijn ontzettend veel green teams op afdelingen actief, die van onderaf de duurzame beweging in gang zetten. Dat is geweldig, maar nog niet genoeg. Er is nog steeds veel laaghangend fruit dat ontzettend veel kan opleveren, als we er werk van maken en durven te investeren. Daar lobby ik continu voor en ik zie ook dat de geesten daarvoor rijp zijn. De tijd van onbeperkte middelen is voorbij, de weegschaal moet meer in balans met wat er maatschappelijk van ons gevraagd wordt en beschikbaar is.’
Vrijdag 19 januari 2024 is de oratie van prof. dr. Schelto Kruijff, getiteld: “Duurzaam innoveren is groen opereren”. Lees er hier meer over.
