Onbegrepen en eenzaam, zo voelde oud-verpleegkundige en journalist Mirjam Kaijer zich in de jarenlange zoektocht naar de oorzaak van haar klachten. Er was te weinig kennis over het vrouwenlichaam om eerder vast te stellen waar ze precies aan leed. Na tien jaar met onverklaarde klachten te hebben rondgelopen, kreeg Kaijer eindelijk een diagnose: geen overgangsklachten of fybromyalgie, maar een goedaardige tumor van de bijschildklier. ‘Sindsdien kan ik het onderwerp niet meer loslaten en zet ik me in voor het verbeteren van de gezondheidszorg voor vrouwen.’ Zij richtte de stichting Voices for Women op. Ook ontwikkelde ze het succesvolle concept 'Eva is geen Adam', dat de bewustwording over dit onderwerp wil vergroten.
Vrouwen zijn anders dan mannen en een vrouwenlichaam wordt dus ook anders ziek dan een mannenlichaam. Zo is bekend dat vrouwen op een andere manier een beroerte krijgen en is er veel kennis over het vrouwenhart, dat anders is dan die van een man. Dit leidt in de zorg tot verschillen in wat voor hen de beste behandeling is. Want niet iedere behandeling die bij een man tot het beste resultaat leidt, biedt ook bij vrouwen de meeste gezondheidswinst. Gelukkig groeit het bewustzijn hierover. Gebaseerd op onderzoek zijn inmiddels enkele behandelingen aangepast, zodat ze bij vrouwen meer effect hebben.
Psychiater Iris Sommer is in het UMCG een van de aanjagers van genderspecifieke geneeskunde. ‘Vrouwelijke patiënten krijgen nog vaak dezelfde behandeling als mannelijke patiënten. Soms is dat prima, maar soms ook niet. Veel onderzoek is uitgevoerd bij mannelijke patiënten of vrijwilligers. Dit geldt zeker voor onderzoek naar de werking van geneesmiddelen. Die uitkomsten zijn niet een-op-een te vertalen naar vrouwen. Daarom is extra onderzoek met vrouwelijke deelnemers nodig.’ Zeker naar de invloed van de menopauze is volgens haar nog heel weinig bekend.
Er zijn al enkele voorbeelden waar de behandeling voor vrouwen is aangepast. Cardioloog in opleiding Bernadet Santema doet onderzoek naar hartfalen bij vrouwen; dit omdat deze ook door vrouwspecifieke factoren veroorzaakt kunnen worden. Zij toonde aan dat medicatie voor hartfalen bij vrouwen mogelijk lager gedoseerd dient te worden dan bij mannen. Ook in de psychiatrie is optimale diagnostiek en behandeling voor vrouwen niet altijd gelijk aan die voor mannen. Iris Sommer beschreef in haar onderzoek hoe vrouwen met psychose baat hebben bij gender-specifieke behandeling. Dat betekent soms een dosisaanpassing, soms een switch naar een ander middel. Neuroloog Marieke Wermer liet zien dat een beroerte bij vrouwen andere klachten veroorzaakt; daardoor kan deze gemist worden. Ook hebben vrouwen andere risicofactoren voor een beroerte dan mannen. Door hier rekening mee te houden kunnen jonge vrouwen met een risico op een beroerte beter opgespoord worden.
Zowel Sommer als Kaijer is heel blij met de krachtenbundeling. Kaijer: ‘Ik word vaak uitgenodigd voor lezingen in een ziekenhuis, maar dan sta ik er alleen voor. In ‘UMCG maakt het verschil’ is dat niet zo en worden juist krachten gebundeld. Ik vind het geweldig dat het UMCG als eerste ziekenhuis op deze manier het verschil wil maken. Er moet echt veel meer bewustwording komen.’ Volgens Sommer is het extra onderzoek naar risicofactoren, klachten en behandeling op maat voor vrouwen vaak toe te voegen aan al lopende studies. Ook kunnen studies met de bestaande UMCG-cohorten uitgevoerd worden. Zij verwacht dat er veel nieuwe kennis en inzichten ontstaan, die tot handige adviezen gaan leiden. ‘Dit gaat voor vrouwen veel gezondheidswinst opleveren.’