Elektroconvulsietherapie wordt al meer dan 75 jaar toegepast in de psychiatrie. Er is in die 75 jaar veel veranderd aan de randvoorwaarden: tegenwoordig worden patiënten in slaap gebracht, ze krijgen een spierontspanner en worden nauwlettend in de gaten gehouden. Maar de essentie is gelijk gebleven: er wordt een epileptische aanval opgewekt door een elektrische stroom door de hersenen te sturen.
Onder meer vanwege het boek One flew over the cuckoo’s nest en de verfilming hiervan heeft de therapie geen goed imago. Maar de behandeling is altijd in gebruik gebleven, omdat die juist bij ernstige depressies heel effectief is.
Bekend was dus al dát het werkt, maar nog niet helemaal waarom het werkt. Precies dat hebben Sommer en haar collega's onderzocht. Van patiënten met een depressie die ECT kregen, werd voor en na de behandeling een MRI-scan gemaakt.
De onderzoekers zoomden hierbij in op de hippocampus, een onderdeel van de hersenen die van groot belang is voor het menselijk denken en doen. Bij veel hersenaandoeningen, zoals bij de ziekte van Alzheimer, is de hippocampus gekrompen. Ook bij depressie is dat het geval, al is dat veel minder uitgesproken dan bij Alzheimer.
Eén van de onderdelen van de hippocampus, de gyrus dentatus, is in staat om nieuwe zenuwcellen aan te maken. Uit het onderzoek bleek dat juist dit onderdeel na ECT fors gegroeid was. ECT stimuleert dus de aanmaak van nieuwe zenuwcellen. Ook bleek dat de groei van de gyrus dentatus samenhing met de verlichting van depressieve klachten.
Sommers: “Dit wijst erop dat de aanmaak van nieuwe zenuwcellen de hoge effectiviteit van ECT verklaart. Een erg interessante uitkomst, want misschien kunnen we ook wel op andere manieren de aanmaak van nieuwe zenuwcellen stimuleren. Dit kan tot nieuwe behandelingsmogelijkheden voor depressie leiden.”
