Al eerder voorspelde hoofd Intensive Care (IC) Peter van der Voort van het UMCG dat resveratrol waarschijnlijk een gunstige invloed heeft op patiënten die ernstig ziek worden door corona. Het stofje, dat in zeer lage doses aanwezig is in voedingsmiddelen als druiven en chocolade, zou het leptinegehalte in het bloed verlagen.
En een verhoogd leptinegehalte wordt in verband gebracht met ernstige coronaklachten. Ook zou resveratrol werken als een antioxidant die weefsels en cellen beschermt tegen schadelijke stoffen.
Virusproductie geremd
“Uit de literatuur weten we dat resveratrol nog een heel belangrijke eigenschap heeft”, zegt Jolanda Smit, hoogleraar experimentele virologie bij het UMCG. “Het remt namelijk de replicatie van bijvoorbeeld het influenzavirus en het MERS coronavirus. Dit betekent dat op het moment dat je resveratrol toevoegt aan het virus in celkweken, de vorming van nieuwe virusdeeltjes wordt geremd.”
Wat doet resveratrol in het geval van SARS-CoV-2, het coronavirus dat de huidige pandemie veroorzaakt? Met die vraag doken Smit en haar collega’s het lab in. Ze voegden resveratrol en pterostilbeen, een verwant molecuul dat beter door het lichaam wordt opgenomen, toe aan eenvoudige, dierlijke cellen met het SARS-CoV-2 om te kijken welk effect dit zou hebben op de productie van nieuwe virusdeeltjes. En wat bleek: deze twee moleculen zorgden ervoor dat de virusproductie met maar liefst 99 procent werd geremd.
Klinisch onderzoek nodig
De volgende stap was testen op menselijke cellen. Uit gezonde vrijwilligers werden bronchiale epitheelcellen geoogst, de laag cellen die de luchtwegen bekleedt, en in kweek gebracht onder specifieke condities. “Ook daar zagen we een heel sterke remming van de virusproductie”, zegt Smit.
Maar voordat iedereen zich nu naar het Kruidvat haast om de schappen met resveratrol en pterostilbeen leeg te hamsteren, komt ze met een relativering: “Deze resultaten hebben we tot nu toe alleen nog maar gezien in kweeksystemen. We hebben natuurlijk geen idee wat er gebeurt als je dit in echte mensen test. We weten ten eerste niet of we wel de juiste dosis kunnen bereiken in een patiënt; resveratrol en pterostilbeen vind je maar in heel lage concentraties in natuurlijke producten. Ten tweede weten we niet of deze voedingssupplementen in de patiënt ook antiviraal werken. Daar is klinisch onderzoek voor nodig op menselijke proefpersonen.”
Gezamenlijke strijd
Smits primaire onderzoeksgebied is dengue/chikungunya; normaal gesproken houdt ze zich niet bezig met SARS-CoV-2. Dat dit nu toch het geval is, komt enerzijds door de urgentie die veel wetenschappers voelen om het virus onder controle te krijgen. Anderzijds speelt de samenwerking tussen Izabela Rodenhuis-Zybert, assistent professor in de onderzoeksgroep van Smit, en Jill Moser, assistent professor op de IC, een grote rol.
Hierdoor kwam Smit in aanraking met het onderzoek van Mosers en Van der Voorts naar resveratrol, leptine en SARS-CoV-2. Via een ander COVID-19 project kwam Smit tevens in aanraking met Martijn Nawijn wie zijn expertise deelde op gebied van primaire epitheelcel kweken. En zo ontstond er een samenwerking tussen verschillende afdelingen in het UMCG die zich gezamenlijk op dit project stortten.
“Het is ongelofelijk hoeveel werk er door een team van promovendi en analisten is verzet in zo’n korte tijd”, zegt Smit. “Samen ontdekten we hoe resveratrol en pterostilbeen op verschillende plekken in het proces aangrijpen, wat ten goede komt aan onze kennis van het coronavirus.”