‘Orgaandonatie na euthanasie verloopt anders dan anders’, vertelt Machlon Huiting, orgaandonatiecoördinator van het UMCG. ‘De meeste mensen die na hun dood organen afstaan, komen bijvoorbeeld na een hersenbloeding of ongeluk in het ziekenhuis. Als daar blijkt dat de patiënt hersendood is of de verwachting is dat iemand snel zal overlijden, en dus dat verder medisch handelen zinloos is, kijkt de arts in het donorregister of die persoon geregistreerd staat als orgaandonor. Na overleg met de naasten kunnen we de donatieprocedure starten.’
Bij donatie na euthanasie verloopt dat anders. De persoon die om euthanasie vraagt, geeft nadat het euthanasieverzoek is goedgekeurd, zelf aan dat hij organen wil doneren. Tests om te kijken of en welke organen geschikt zijn voor donatie gebeuren al voorafgaand aan de dag dat de euthanasie gaat plaatsvinden. En zelfs het matchen, dus kijken of er voor een orgaan een geschikte ontvanger is, gebeurt al voor de euthanasie.
‘Het allerbelangrijkste is’, zegt Machlon, ‘dat het twee gescheiden procedures zijn. Eventuele orgaandonatie komt pas ter sprake nadat het euthanasieverzoek van de patiënt is goedgekeurd. De arts en de SCEN-arts die de euthanasie-aanvraag beoordelen, zijn geen UMCG-artsen en dus ook nooit betrokken bij de orgaandonatie. Donatie weegt ook niet mee in het besluit om euthanasie toe te kennen.
Ook al komt het maar enkele keren per jaar voor, om de procedures zorgvuldig te laten verlopen hebben we in het UMCG een ODE (Orgaan Donatie na Euthanasie)-team opgericht. Met dat team zorgen we dat alle protocollen op orde zijn en adviseren we zorgverleners in het UMCG en daarbuiten.
Bij de meeste mensen wordt de euthanasie thuis uitgevoerd. Bij mensen die na euthanasie hun organen doneren, moet de euthanasie in het ziekenhuis gebeuren. Dat komt, omdat er na de euthanasie meteen begonnen moet worden met de donatieprocedure. Nadat het hart stopt met kloppen, start de zogenaamde no touch-periode: de artsen mogen vijf minuten lang het lichaam niet aanraken. Daarna wordt het lichaam met spoed naar de operatiekamer gebracht waar een gespecialiseerd team klaarstaat om de organen uit te nemen.
Een van de voorwaarden voor euthanasie is dat er sprake moet zijn van ondraaglijk en uitzichtloos lijden. De euthanasiearts en een SCEN-arts beoordelen dat. Dat lijden kan door van alles worden veroorzaakt: kanker of alzheimer, maar ook door psychische aandoeningen zoals ernstige onbehandelbare depressies. Voor de eventuele orgaandonatie na euthanasie maakt dat in principe niets uit. ‘Veel mensen denken onterecht dat bijvoorbeeld kanker per definitie een reden is om geen organen te kunnen doneren. Maar er zijn eigenlijk maar weinig medische redenen om donatie niet door te laten gaan. We kijken natuurlijk naar de medische voorgeschiedenis, maar ook naar leeftijd, roken, alcoholgebruik, bloedgroep. We kijken vooral naar de kwaliteit van de organen zelf: een stevige drinker heeft soms toch een prima lever, terwijl ook niet-rokers longschade kunnen hebben’, legt Machlon uit.
Meer over orgaandonatie na euthanasie lees je op de website van de Nederlandse Transplantatie Stichting.
Vanaf 6 mei 2024 zendt BNNVARA een vierdelige docuserie uit over euthanasie in Nederland. Een van de verhalen daarin is gefilmd in het UMCG en gaat over orgaandonatie na euthanasie.
In het UMCG voeren we elk jaar honderden orgaantransplantaties uit. De longen, nieren, levers, harten die we transplanteren, zijn allemaal van een donor. Sommige organen, zoals nieren en stukjes lever, kun je ook als je leeft doneren, maar de meeste organen komen van mensen die na hun dood hun organen afstaan. Het UMCG Transplantatiecentrum is een van de grootste transplantatiecentra van Nederland en is vaak ‘ontvanger’ van organen, maar natuurlijk overlijden er ook in het UMCG mensen die hebben laten weten dat ze na hun dood organen willen afstaan. Hun organen worden dan aangemeld bij Eurotransplant, de organisatie die verantwoordelijk is voor de toewijzing van organen. Zij bekijken welke mogelijke ontvangers een match zijn en wie van hen het hoogst op de wachtlijst voor een orgaan staat.
