Het onderzoek komt niet uit de lucht vallen. "Bij mijn onderzoek welke factoren invloed hebben op de darmflora bij patiënten met de Ziekte van Crohn, kreeg ik een vermoeden dat het meest gebruikte type maagzuurremmers, protonpompremmers, een groot effect heeft. We besloten om dat niet alleen in de groep patiënten met ziekte van Crohn te onderzoeken, maar ook in twee andere groepen: gezonde deelnemers en patiënten met het prikkelbare darmsyndroom. In totaal hadden we 1815 proefpersonen."
"We vroegen de mensen hun ontlasting thuis te verzamelen en in een speciale plastic zak binnen een kwartier in de vriezer te bewaren. Al die ontlasting hebben we vervolgens op laten halen met een busje en direct bij -80 graden Celsius ingevroren." In het lab isoleerde Imhann het DNA van de bacteriën die in de ontlasting aanwezig waren. "Dankzij bioinformatica en supercomputers kunnen we tegenwoordig alle bacteriën in de darm in één keer onderzoeken. Met behulp van het DNA konden we bepalen welke bacteriesoorten er aanwezig waren en in welke verhouding."
Imhann had veel hulp van een groep nauw samenwerkende wetenschappers, in de wandelgangen 'de Poepgroep' genoemd. Met onder andere artsen, genetici, bioinformatici en microbiologen doet deze groep onderzoek naar darmbacteriën. De Poepgroep wordt aangestuurd door Alexandra Zhernakova. "Het is een bijzondere samenwerking. Samen kunnen we goed omgaan met big data en kunnen we dit soort onderzoeken uitvoeren."
"Uit het onderzoek blijkt dat de samenstelling van de darmflora bij mensen die maagzuurremmers slikken voor 20 procent verschilt van de darmflora van andere mensen," concludeert Imhann. "Dat is een groot verschil."
Imhann onderzocht ook welke bacteriën in het speeksel aanwezig waren. "Daaruit blijkt dat bij mensen die maagzuurremmers slikken er meer bacteriën uit het speeksel ook in de ontlasting aanwezig zijn." Normaal gesproken gaan bacteriën uit de mond in de maag dood door maagzuur. De maagzuurremmers maken het maagzuur minder zuur, waardoor sommige bacteriën de maag overleven en in de darmen terecht komen.
"Doordat er bacteriën uit de mond in de darmen terecht komen, verandert de omgeving in de darm. Daardoor kunnen sommige bacteriesoorten zich niet handhaven en sterven die uit. Daarbij komt er ruimte in de darmen vrij, die ingenomen kan worden door ziekteverwekkende bacteriën, zoals Salmonella."
Het is een beetje te vergelijken met het introduceren van een nieuwe diersoort in een natuurgebied: het evenwicht verandert. Sommige soorten sterven daardoor uit, terwijl andere soorten juist kunnen uitbreiden en een plaag vormen. In de darmen kan dat voor mensen met een verzwakte weerstand tot ernstige diarree en levensgevaar leiden.
Wat moeten we nu met de resultaten van het onderzoek? Moeten alle maagzuurremmers direct de prullenbak in? "Er is absoluut geen reden om direct in paniek te raken", zegt Weersma. "Je hoeft niet meteen naar de huisarts te rennen als je nu maagzuurremmers slikt. Maagzuurremmers zijn soms gewoon nodig om je gezond te houden."
"Dit onderzoek geeft wel aan dat het verstandig is om voorzichtig met maagzuurremmers om te gaan," vindt Weersma. "Dat geldt vooral voor artsen. In Amerika blijkt bijvoorbeeld dat meer dan de helft van de mensen die maagzuurremmers slikken ze eigenlijk niet meer nodig hebben. Als een arts ze eenmaal heeft voorgeschreven, blijven mensen ze slikken, ook als dat niet meer nodig is. Vooral bij kwetsbare patiënten moeten artsen de wetenschap dat maagzuurremmers voor darmproblemen kunnen zorgen, meenemen in hun afweging of ze die moeten voorschrijven of niet. Het middel moet niet erger zijn dan de kwaal."
Ook Nederlandse beleidsmakers moeten door dit onderzoek aan het denken gezet worden, vindt Weersma. "Sinds 2014 liggen maagzuurremmers gewoon in de supermarkt en zijn ze voor iedereen zonder recept verkrijgbaar. Als je dan ziet hoe groot het effect is op de darmflora, moet je je afvragen of dat wel verstandig is."
