Ook Lynn Zuidersma en Daniel Voronkov doen mee. Meedoen, dat is precies de bedoeling van dit practicum Anatomie, dat gegeven wordt in één van de snijzalen in de kelder van het UMCG. ‘Natuurlijk hebben we ook studieboeken van anatomie. Maar zo’n plat schematisch plaatje geeft maar beperkte informatie’, vertelt Daniel. ‘Ik leer door te zien. En hier op de snijzaal zien we échte lichamen. Verschillende lichamen.’ Lynn vult aan: ‘Je kunt één orgaan bestuderen, maar als dokter behandel je straks niet een losse long of nier. Daar zit een lichaam omheen. Een mens. Het zien en begrijpen van structuren en verbanden helpt straks om patiënten te behandelen.’
'De eerste keer vond ik wel heftig'
En die lichamen, die maken het practicum ook wel een beetje spannend. ‘Het is mijn tweede keer op de snijzaal’, zegt Lynn. ‘De eerste keer vond ik wel heftig, het zijn toch lichamen van overleden mensen. Het is raar, maar doordat de lichamen geprepareerd zijn, voelt het niet meer als een persoon. Gelukkig blijft het gezicht bedekt, dat wil ik liever niet zien.’
Verdeeld over de grote betegelde snijzaal staan zo’n twintig roestvrijstalen tafels, die een beetje lijken op operatietafels. Op een aantal van die tafels liggen ‘pakketten’ in groen plasticfolie. Je kunt niet door het plastic heen kijken, maar aan de vorm van de pakketten kun je zien dat het (delen van) menselijke lichamen zijn. Tussen de tafels lopen de studenten, allemaal in een witte labjas en met blauwe handschoenen aan.
Het practicum van vandaag gaat over de borstkas, de ‘thorax’. Docent Kosta begint met een klassikale uitleg en projecteert afbeeldingen op de muur. De longen, de ribben, het middenrif, alles komt aan bod. ‘Snapte iedereen de voorbereidende opdrachten? Zijn er vragen? Op de eerste twee tafels kunnen jullie de verschillende lagen van huid, spieren en de aderen bestuderen. Hier in het midden staat de bottenkist. Daar kun je het verschil tussen de bovenste en de zwevende ribben goed bekijken. En op de tafels achterin liggen de preparaten (de gebalsemde lichamen) op de buik, zodat jullie de achterkant van de wervelkolom kunnen bestuderen.’
Rond iedere tafel staat een groepje studenten. ‘Kijk, hier zie je goed hoe het bloedvat loopt’, wijst Kosta. ‘En daar loopt ‘ie dwars door de spier. Voel maar hoe diep de spier ligt’. Niet alle studenten durven te voelen. Lynn: ‘Aanraken hoeft voor mij nog even niet. Maar daar zal ik ooit nog wel aan moeten geloven. Van kijken leer ik ook al heel veel.’ ‘Hé, hier voelt het anders’, zegt een andere student. ‘Inderdaad, deze persoon had waarschijnlijk borstkanker’, licht Kosta toe. Om vervolgens geduldig alle vragen over de lymfeklieren, die bij borstkankerpatiënten ook vaak worden verwijderd, te beantwoorden.
'Waar kijk in naar? Ik zie niets!'
De gebalsemde lichamen zijn onmisbaar om het menselijk lichaam écht goed te leren kennen, is de overtuiging in het UMCG. ‘Maar we gebruiken ook levende lichamen, namelijk die van de studenten zelf’ vertelt Kosta. Na de uitleg hoe en waar je de kop van het echoapparaat op de borstkas moet zetten, gaan de studenten het uitproberen. ‘Het is niet verplicht om medestudenten op je te laten oefenen’, benadrukt ze. Er is meer dan genoeg animo. Zo’n echo maken blijkt nog niet zo eenvoudig. Een van de studenten schuift de echokop heen en weer over de borstkas van een medestudent. ‘Waar kijk ik naar? Ik zie niets’, verzucht hij. ‘Nee, dat is de nier. Je moet de kop onder de tweede rib zetten om de bovenste longkwab te kunnen zien. Als je nou een beetje draait, ja, en nu kantelen… ja, daar!’
Kijken, voelen, beleven, daar draait het vandaag om. Zelf snijden op de snijzaal of in het skillslab (elders in het UMCG) komt in een later stadium. De gebalsemde lichamen zijn ook te bestuderen in de virtuele snijzaal: een 3D-fotorealistische weergave van de lichamen, die je op je scherm kun draaien en vergroten om zo laag voor laag door het lichaam te scrollen. De afdeling Anatomie heeft de applicatie Enatom samen met het Groningse bedrijf Viemr ontwikkeld. Het is niet alleen heel handig voor de studenten in Groningen, die daarmee ook vanuit huis de anatomie kunnen bestuderen, maar biedt in de toekomst ook kansen voor anatomie-onderwijs in landen waar vanwege bijvoorbeeld religieuze overwegingen geen snijzalen bestaan. Zo kan één lichaam gedoneerd aan de wetenschap heel veel betekenen voor het opleiden van dokters.
'Ik heb mijn lichaam niet meer nodig in het graf'
‘Ik vind het heel nobel dat mensen hun lichaam aan de wetenschap doneren. Ik zou het zelf geloof ik niet doen, maar ben er wel dankbaar voor, want het is echt belangrijk’, aldus Lynn. ‘Ik zou het wel willen’, zegt Daniel, ‘ik heb mijn lichaam niet meer nodig in mijn graf. Beter dat het naar een goed doel gaat. Maar… misschien kies ik toch voor orgaandonatie. Dan kun je met je organen meerdere levens redden. Misschien is dat nóg zinvoller.’
Hier lees je meer over het lichaamsdonatieprogramma van het UMCG.
In het UMCG kom je veel verschillende mensen in opleiding tegen. We zijn dan ook een plek waar onderwijs gegeven en ontwikkeld wordt. In de rubriek Geleerd kun je meelopen met de mensen, het onderwijs en de opleidingen. Elke acht weken opnieuw.
