In haar onderzoek bracht Verschuuren de geboortezorg voor zwangere vrouwen in asielzoekerscentra in kaart. ‘We wisten eigenlijk heel weinig over hoe het in Nederland met deze vrouwen ging. Wat zijn de geboortecijfers? Hoe doen deze baby's het als je het vergelijkt met andere vrouwen in Nederland?' vertelt Verschuuren. Zo ontdekte ze dat zwangere vrouwen in het azc in Ter Apel vaker hun kindje verloren dan andere vrouwen uit die regio.
Één van de dingen die Verschuuren opmerkte waren cultuurverschillen. ‘Verloskundigen vragen altijd aan zwangere vrouwen of ze alcohol drinken. Er was een vrouw uit Eritrea die aangaf dat ze geen alcohol dronk. Na doorvragen bleek dat ze suwa dronk. Dat is een soort Eritrees bier dat wel alcohol bevat, maar dat wist deze vrouw niet. Je moet dat als verloskundige wel weten, anders kun je er ook niet naar vragen.’ ‘Een andere vrouw droeg altijd een kruisje aan een ketting om haar nek, dat stond voor bescherming. Tijdens haar bevalling kreeg ze een keizersnede en werd deze ketting van haar nek gehaald. Ze dacht hierdoor echt dat ze doodging, haar bescherming was immers weg. Omdat ze de taal niet sprak, kon ze niet aangeven hoe belangrijk die ketting was. Ze ervaarde de bevalling daardoor als traumatisch.’
Om de taalbarrière te overbruggen kunnen verloskundigen gebruikmaken van de tolkentelefoon, een nummer dat je kan bellen om een telefonische tolk in te schakelen. Maar in de praktijk bellen verloskundigen te weinig. ‘Ik denk dat het goed is als we zorgprofessionals beter leren omgaan met cultuurverschillen en tolken. Dat is essentieel voor het leveren van goede zorg', legt Verschuuren uit.
Asielzoekers moeten tijdens de asielprocedure vaak verplicht verhuizen. Van alle vrouwen in een azc die tussen 2016 en 2020 zijn bevallen, is 70 procent minimaal één keer verhuisd. 30 procent is twee of meer keer van verblijfplaats gewisseld. Sommige zwangere vrouwen moesten zelfs zeven keer verhuizen. ‘Dan moet je dus steeds weer wennen aan een andere omgeving en slaapplek. Dat maakt het voor de zwangere vrouw heel moeilijk om een band op te bouwen met haar omgeving en verloskundige. Dat maakt het lastig om goede zorg te geven. Ook gaat er vaak informatie verloren in al die overdrachten.’
‘Ik denk echt dat groepszorg een waardevolle manier van zorg zou kunnen zijn voor deze vrouwen.’ Dit is een methode waarbij de verloskundige meerdere vrouwen tegelijk behandelt. ‘In samenwerking met verloskundige praktijk New Life hebben we tijdens het onderzoek ook een groepszorg-project opgezet in Ter Apel. Maar helaas was dit tijdelijk', vertelt Verschuuren. ‘Op deze manier kunnen vrouwen met dezelfde achtergrond elkaar leren kennen en ondersteunen. De verloskundigen die de groepszorg verzorgden waren erg enthousiast. Zij zagen dat vrouwen meer dingen met elkaar bespraken en dat er zelfs vriendschappen ontstonden. En uit internationaal onderzoek weten we dat sociale steun erg belangrijk is om stress te verminderen.’
Om dit te realiseren zouden volgens Verschuuren alle zwangere vluchtelingen en asielzoekers op een paar vaste locaties in Nederland moeten verblijven, waar de zorgprofessionals getraind zijn om deze vrouwen te behandelen. ‘Ik weet dat dit in de praktijk niet zo simpel gaat, maar het zou zo goed kunnen werken.’
‘Veel vrouwen hebben heftige dingen meegemaakt zoals verkrachting en mishandeling en ze hebben geen familie of vrienden om erover te praten. In de zwangerschapszorg is hier ook niet standaard aandacht en tijd voor.’ Volgens Verschuuren zou het invoeren van een vragenlijst over mentale gezondheid kunnen helpen om hiermee om te gaan. Ze onderzocht samen met verloskundigen in Ter Apel of de zwangere vrouwen dit prettig zouden vinden. ‘Alle vrouwen die wij hebben gesproken waren hier erg positief over en gaven aan dat ze er gebruik van zouden maken, op voorwaarde dat de informatie alleen bij de zorgverlener terechtkomt.’
Om echt het verschil te maken in de geboortezorg voor asielzoekers en vluchtelingen is meer nodig dan alleen de inzet van zorgprofessionals, stelt Verschuuren. Ook de slechte leefomstandigheden in azc's, het asielbeleid en het Nederlandse zorgsysteem hebben invloed op de gezondheid van zwangere vrouwen. ‘Het Nederlandse zorgsysteem gaat uit van de eigen verantwoordelijkheid van het individu, maar door de taalbarrière en weinig kennis van het Nederlandse systeem is het voor asielzoekers en vluchtelingen vaak moeilijk om een weg te vinden in de zorg. Om echt dingen te veranderen, is politieke steun noodzakelijk.’
