‘Als we een patiënt vanwege een vernauwing in een bloedvat van het hart opereren, zagen we het borstbeen door en spreiden we de borstkas’, vertelt cardiothoracaal chirurg Gianclaudio Mecozzi. ‘Van zo'n bypassoperatie moeten patiënten maanden herstellen en ze houden er een groot litteken aan over. En heel soms gaat het borstbeen ontsteken en ligt de patiënt maandenlang in het ziekenhuis.’ ‘Toen ik dat meemaakte bij een van mijn patiënten vond ik dat zo erg, dat ik wilde leren hoe je een bypass kunt maken zonder de borstkas te hoeven openen', zegt zijn collega Gwen Peeters.
Dat er een minder ingrijpende operatietechniek is ontwikkeld, hadden ze gehoord op congressen en ze hadden er in vaktijdschriften over gelezen. Om te zien hoe zo'n operatie gaat, gingen ze op werkbezoek naar een ziekenhuis in België en Eindhoven. 'Daar keken we mee bij vier operaties. Met onze neus stonden we er bovenop', vertelt Gwen. ‘De chirurgen deelden hun kennis graag met ons en we kregen ook de protocollen mee.’
De minder ingrijpende bypassoperatie, EndoCab genoemd, bestaat uit twee delen: Eerst maakt de chirurg drie kleine sneetjes in de linkerzijde van de borstkas en via een kijkoperatie wordt het bloedvat dat langs het borstbeen loopt, losgemaakt van de borstwand. Met dit bloedvat wordt een omleiding gemaakt. Dat gebeurt door een snee van zo'n vijf centimeter boven het hart te maken en via die opening het losgemaakte bloedvat op de kransslagader van het hart te hechten.
Gianclaudio legt uit dat deze methode lastiger is dan een openhartoperatie: ‘Ik moet via een klein gaatje opereren en zie op een scherm wat ik doe, maar dat beeld is slechts 2-dimensionaal. En bij een openhartoperatie ligt de patiënt eventueel aan de hartlongmachine en zie je het hele hart, terwijl ik bij de EndoCab-methode de omleiding via een klein sneetje op een kloppend hart moet vasthechten.’
Om de techniek onder de knie te krijgen, leerden Gwen en Gianclaudio in het Simulation Center UMCG werken met de kijkoperatie-instrumenten. Ook oefenden ze de operatie op lichamen van mensen die na hun overlijden hun lichaam aan de wetenschap hebben gedoneerd. Met alle collega's die betrokken zijn bij de operatie en de voor- en nazorg voor de patiënt, bereidden ze de invoering van de nieuwe methode voor en daarna was het zo ver: voor het eerst gingen ze de operatie uitvoeren bij een patiënt.
'De chirurg uit Eindhoven, Ferdi Akca, was daarbij. Die keek mee en gaf instructie', vertelt Gwen. ‘Hij gaf bijvoorbeeld ‘tips en tricks’ voor het losmaken van het bloedvat want bij een openhartoperatie voel je met je vingers wat je doet, maar met de kijkoperatie-instrumenten heb je dat gevoel minder. Hij was ook bij de vier volgende operaties, maar bij de laatste hoefde hij alleen nog maar op een afstand mee te kijken.’
De eerste tien operaties maakte Gianclaudio het bloedvat voor de omleiding klaar waarna Gwen dat vastmaakte aan het hart. De tien operaties erna draaiden ze de rollen om. ‘Zo konden we elkaar helpen en het was ook fijn dat je niet meteen de hele operatie hoefde te doen', zegt Gianclaudio. 'Want in het begin is dat best vermoeiend. Ik weet nog dat ik na de eerste operaties moe was.’
Gwen en Gianclaudio doen nu ieder hun eigen EndoCab-operaties en zijn blij met de goede resultaten. Gianclaudio: ‘De collega's op de Intensive Care waren eerst helemaal verbaasd toen ze zagen dat we patiënten wakker binnenbrachten want normaalgesproken zijn ze na een bypassoperatie nog in slaap.’ ‘Patiënten hebben ook geen revalidatiebehandeling van zes weken meer nodig', zegt Gwen. ‘Er zijn zelfs patiënten die na drie weken alweer aan het werk gaan.’
Soms is er toch een openhartoperatie nodig, bijvoorbeeld als een patiënt te veel overgewicht heeft voor een kijkoperatie. ‘Maar hoe meer ervaring we opbouwen, hoe meer patiënten we op de nieuwe manier kunnen opereren', verwacht Gianclaudio. ‘Nu zijn er patiënten die geen bypass kunnen krijgen omdat ze te zwak zijn voor een grote operatie of de kans op complicaties te groot is. We hopen die in de toekomst met de nieuwe methode wel te kunnen helpen.’
In het UMCG kom je veel verschillende mensen in opleiding tegen. We zijn dan ook een plek waar onderwijs gegeven en ontwikkeld wordt. In de rubriek Geleerd kun je meelopen met de mensen, het onderwijs en de opleidingen. Elke acht weken opnieuw.
