Na een succesvolle behandeling tegen borstkanker blijven patiënten vijf jaar lang voor controle terugkomen bij de oncoloog in het ziekenhuis. Die vijf jaar, dat is een magisch moment. Het moment waarop iemand genezen wordt verklaard, geen patiënt meer is. Het moment dat de controles bij de oncoloog in het ziekenhuis meestal ophouden en de huisarts weer het eerste aanspreekpunt is.
Maar zijn na die vijf jaar ook de pijn en de zorgen verdwenen? Of blijven vrouwen langer last hebben van de diagnose borstkanker? En welke rol kan een huisarts spelen in de zorg voor ex-borstkankerpatiënten? Dat onderzoekt huisarts in opleiding en promovendus Saskia Accord-Maass. Ze is een van de eersten die zich verdiept in deze langetermijneffecten.
“De meeste onderzoeken richten zich op de eerste vijf jaar na de behandeling”, vertelt ze. “Maar over de periode daarna, als de vrouw genezen is en niet meer naar de oncoloog gaat, weten we nog niet zo veel.”
Accord-Maass onderzocht 700 vrouwen tussen de 35 en 92 jaar oud uit Noord-Nederland. De helft van de vrouwen heeft langer dan vijf jaar geleden borstkanker gehad. Aan elke ex-patiënte koppelde ze een ‘controlevrouw’ van dezelfde leeftijd, uit dezelfde huisartsenpraktijk, zonder een geschiedenis van kanker.
Uit haar onderzoek blijkt dat de groep vrouwen die borstkanker heeft gehad, vaker last heeft van klachten van depressie en angst dan de controlegroep van vrouwen zonder een borstkankergeschiedenis.
“De kans om opnieuw kanker te krijgen is dan wel een stuk kleiner, maar de angst om toch weer ziek te worden, is niet altijd weg na vijf jaar. Die blijft, soms tot wel tien jaar na de behandeling. ”
Het is voor huisartsen belangrijk om zich te realiseren dat deze klachten lang na de behandeling kunnen blijven bestaan, zegt Accord-Maass. “Angst en depressie zijn bij deze groep vaak onderbehandeld. Het hoort erbij, denken veel mensen. Vaak weten ze niet dat die klachten goed behandeld kunnen worden. Maar als ze er zelf niet over praten en de huisarts vraagt er niet naar, gebeurt dat niet.”
Aan huisartsen die een patiënt in de spreekkamer krijgen met een verleden van borstkanker, adviseert Accord-Maass: vraag er actief naar. “Denk niet: het is al zo lang geleden, daar heeft ze vast geen last meer van, maar vraag of ze er nog last van heeft. Erken en herken dat een vrouw angstig of depressief kan zijn, ook jaren na de diagnose, zodat ze hulp kan krijgen als dat nodig is.”
Er is nog veel winst te behalen, zegt Accord-Maass. “Voor sommige vrouwen is het alleen al goed dat deze klachten worden erkend en om te kunnen praten over hun angst of hun sombere gevoelens. En voor sommigen is het nodig om extra hulp te krijgen. Het is fijn om te weten dat er iets aan deze klachten gedaan kan worden.”
Accord-Maass presenteerde de uitkomsten van haar onderzoek eerder dit jaar op het tweejaarlijkse Europese borstkankercongres in Barcelona aan huisartsen, oncologen en vertegenwoordigers van patiëntenverenigingen. Het werd met enthousiasme ontvangen en verkozen tot baanbrekend onderzoek.
“De reactie was: goed dat dit eindelijk is onderzocht”, vertelt ze. “Het vermoeden, het gevoel, dat dit speelt is er bij veel artsen wel. We tonen nu ook wetenschappelijk aan dat het nodig is om klachten van angst en depressie bij ex-borstkankerpatiënten bespreekbaar te maken.”
In haar onderzoek werkt Saskia Accord-Maass samen met promovendus Liselotte Boerman, huisarts Annette Berendsen en epidemioloog Truuske de Bock, in samenwerking met de afdelingen Cardiologie, Medische Oncologie en Radiotherapie van het UMCG. Onder dezelfde groep vrouwen is onderzoek gedaan naar de invloed van chemotherapie en bestraling op het hart. Lees hier meer over dit onderzoek.