Dat de zorg onder druk staat en dat die druk de komende jaren alleen maar groter wordt, daarmee zeggen we niets nieuws. We worden steeds ouder en dat betekent ook dat er meer mensen zorg nodig hebben. En dat terwijl het moeilijk is en blijft om voldoende collega’s voor bepaalde functies in de zorg te vinden en de kosten blijven stijgen. Dat vraagt om innovaties en slimme oplossingen, waarvan het UMCG er verschillende aan minister Agema liet zien.
De rondleiding van Agema begint in ‘het hart van het UMCG’, zoals levertransplantatiechirurg Vincent de Meijer het operatiecentrum noemt. Op de OK vertelt hij als hoofd van het transplantatiecentrum samen met een aantal collega’s hoe we op het gebied van de orgaantransplantatie ‘de grenzen van wat er mogelijk is steeds verder oprekken’.
‘Mensen worden steeds ouder, wat ook betekent dat we steeds vaker oudere organen krijgen’, zegt De Meijer. ‘Ik vergelijk het vaak met een tweedehands auto: die koop je ook niet zo maar. Daar wil je een proefrit mee maken. Met de orgaanperfusiemachine kunnen we dat met organen doen. Deze machine is ooit hier in het UMCG bedacht en door een spin-out van het UMCG ontwikkeld. We lopen hier echt mee voorop, en zijn ook het enige centrum ter wereld waar orgaanperfusionisten worden opgeleid.’
Aandachtig bekijkt minister Agema een lever die voor onderzoek al bijna een week op de machine zit. ‘Met ons onderzoek proberen we beter te begrijpen hoe het orgaan werkt en hoe we slechte levers kunnen herstellen zodat we ze toch kunnen gebruiken’, vertelt De Meijer. Mede dankzij deze techniek is het afgelopen jaar gelukt om landelijk meer transplantaties uit te voeren.
Naast het testen en verbeteren van organen, is het dankzij de orgaanperfusiemachine ook mogelijk om organen langer te bewaren zonder dat dit invloed heeft op de kwaliteit. ‘Als een orgaan bijvoorbeeld ’s avonds laat binnenkomt, kunnen we het nu veilig tot de volgende ochtend bewaren. Middenin de nacht opereren is hierdoor niet meer nodig’, vertelt de Meijer. Dat heeft voordelen voor onze collega’s, die bijvoorbeeld fitter aan het werk kunnen. Maar ook voor bijvoorbeeld de ambulancezorg is het prettig; ook zij werken liever overdag dan ’s nachts.
En, niet onbelangrijk: de techniek bespaart ook kosten, zo rekent De Meijer de minister voor. ‘Er zijn natuurlijk kosten voor het gebruik van de orgaanperfusiemachine, maar die zijn veel lager dan wat we ermee besparen.’
Na het bezoek op de OK gaat de minister naar het Beatrix Kinderziekenhuis, waar de 11-jarige Tom uit Rijssen deze week onderzocht wordt omdat hij mogelijk binnenkort een levertransplantatie nodig heeft. Samen met zijn ouders en kinderarts Henkjan Verkade vertelde Tom de minister over de zeldzame leverziekte PFIC die hij heeft. Daardoor heeft hij altijd jeuk en kan hij bijvoorbeeld niet goed slapen. Het UMCG is het enige centrum in Nederland dat levertransplantaties doet bij kinderen met een lever van een levende donor, vertelt Verkade aan de minister. ‘Kinderen uit het hele land komen hier naartoe voor zo’n screeningsweek.’
‘Het is behoorlijk zwaar, maar het is beter dan iedere dag heen en weer rijden’, zegt de vader van Tom. De minister steekt Tom en zijn ouders een hart onder de riem en neemt daarna ook nog een filmpje op voor Tijl: een ander kind dat de minister zou ontmoeten, maar hij was daar helaas niet fit genoeg voor.
Na het bezoek aan Tom gaat de minister naar het 3D-Lab, waar we 3D-technologie inzetten om chirurgische ingrepen en behandelingen veiliger, sneller en nauwkeuriger te maken. In het 3D-lab werken artsen en technisch geneeskundigen samen om implantaten op maat en 3D-operatieplannen te maken. Technisch geneeskundigen Peter Pijpker en Anne Meesters lieten samen met hun collega's zien hoe nieuwe en bestaande technologieën enorme meerwaarde kunnen hebben in de zorg: hoe AI sneller en secuurder een operatieplanning maakt en hoe augmented reality chirurgen kan helpen tijdens de operatie.
Minister Agema mocht het zelf ook even ervaren, ze bekeek de ‘augmented’ realiteit met de VR-bril op en boorde zelf een gaatje met een 3D-geprinte boormal. En merkte dat dat ongeoefend nog niet zo eenvoudig is: ‘oh, straks is de patiënt overleden’, grapte ze. Agema was onder de indruk van de mogelijkheden. ‘Jullie geven hier vorm aan de toekomst.’ Ook de doorontwikkeling van de (vervolg)opleiding van technisch geneeskundigen werd besproken. Want zoals een basisarts die net klaar is met haar opleiding geneeskunde niet gelijk de OK op kan, zo kan een technisch geneeskundige die net klaar is met de opleiding niet gelijk het 3D-Lab in.
Voordat de minister naar de derde en laatste bestemming gaat - Critical Decision Unit -, komt Chief Green Officer Schelto Kruijff nog even langs met een reuzeparacetamol. De pil van bijkans een meter doorsnee reist langs verschillende umc's om aandacht te vragen voor het duurzaam voorschrijven van medicijnen. ‘Paracetamol geven via een infuus is een stuk slechter voor het milieu dan in pilvorm’, vertelt Kruijff. ‘En het levert niet alleen veel meer afval op, het werkt ook nog eens trager én het is veel duurder. Paracetamol via het infuus is € 1,80 duurder dan als we pillen geven. Dat klinkt als een klein verschil, maar als je rekent hoeveel paracetamol en in de Nederlandse ziekenhuizen wordt voorgeschreven, dan telt dat flink op. Zowel voor het milieu als voor de portemonnee.’
Door naar de Critical Decision Unit, die het UMCG ruim een half jaar geleden als eerste ziekenhuis in Nederland in gebruik nam. Deze nieuwe afdeling is nauw verbonden met de Spoedeisende Hulp. ‘Een soort tussenafdeling, een verlengstuk van de SEH, die zorgt voor de juiste zorg op de juist plek’, legt afdelingshoofd Jan ter Maaten aan de minister uit. Wanneer een patiënt langer moet blijven voor aanvullende onderzoeken, of wanneer een patiënt nog niet voldoende hersteld is om naar huis te gaan, dan gaat hij naar de Critical Decision Unit. ‘Dit is een 24-uursafdeling die ons de tijd en ruimte biedt om aanvullende analyses, beeldvorming en consulten te doen. Daarmee hebben we betere informatie om de patiënt vervolgens naar de juiste plek door te verwijzen. Zo voorkom je dat een patiënt onnodig op een afdeling in het UMCG of elders wordt opgenomen, te lang in het ziekenhuis blijft of juist te vroeg naar huis wordt gestuurd.’
Op de Critical Decision Unit krijgt de minister ook te zien hoe ziekenhuizen en andere zorginstellingen in de regio slim met elkaar samenwerken. Van collega’s op de SEH die zowel in het UMCG als het Ommelander Ziekenhuis Groningen werken, waardoor we elkaar versterken en van elkaar leren, tot de Zorgviewer: het systeem dat vanuit RIVO-Noord is ontwikkeld en waarmee zorgverleners informatie over patiënten snel en eenvoudig uit elkaars zorgdossier kunnen inzien. Hiermee lopen we in Noord-Nederland voorop als het gaat over het snel aan elkaar beschikbaar stellen van actuele patiëntinformatie.
Het laatste woord is aan de minister. Zij benadrukt dat het de komende jaren ‘erop of eronder’ is voor de zorg. De kosten stijgen en door personeelstekorten neemt de druk op de zorg toe. Dat alles vraagt om innovaties en slimme manieren van samenwerken om de kwaliteit van ons werk te blijven vergroten. ‘Vandaag heb ik mooie voorbeelden gezien van hoe jullie dit in het UMCG doen en in goede banen leiden. Hoe jullie vormgeven aan de toekomst met hoopgevende initiatieven. Dat schept vertrouwen.’
Bekijk en lees hier de reportages van RTV Noord en Dagblad van het Noorden.
