'Anda Kerkhoven? Was dat niet een professor die een prijs heeft gewonnen?’ Twee jonge studenten geneeskunde werpen nog eens peinzend een blik op het Anda Kerkhoven Centre (AKC) in aanbouw, vlak naast de ingang van de huidige Faculteit Medische Wetenschappen. Nee hoor, weet toch de ander. ‘Zij was een verzetsstrijdster. Ik heb haar laatst gegoogeld, wilde weten wie het was toen ik de naam hier op het gebouw zag staan.’
Na de zomervakantie, bij de start van collegejaar 2024-2025, openen de deuren van het Anda Kerkhoven Centre. Op de gevel van het nieuwe onderwijscentrum bij UMCG Noord prijkt sinds kort al de naam van een voor velen nog onbekende Groningse verzetsheldin.
Anda Kerkhoven: vastberaden en principieelBoven een fietsenwinkel in de Oude Kijk in ’t Jatstraat neemt in 1938 een 19-jarige vrouw haar intrek in een studentenkamer. Een jaar eerder studeerde ze nog geneeskunde in Batavia, waar dierproeven verplicht waren. Anda Kerkhoven, vastberaden en principieel, is daar fel op tegen. De Rijksuniversiteit Groningen maakt een uitzondering voor haar. En dus verlaat Anda Java om haar geneeskundestudie in Groningen voort te zetten. Zónder daarbij in levend weefsel te hoeven snijden. Pacifistische penAl vrij snel na haar komst in Groningen sluit Anda zich aan bij de Groningsche Vrouwelijke Studenten Club Magna Pete en de Sociaal Democratische Studenten Club. Ook begint Anda met schrijven voor het studentenweekblad Der Clercke Cronike. Daarin uit ze haar gevoelens over onderwerpen die haar bezighouden en waar ze zich zorgen over maakt. Anda’s stukken zijn vaak pacifistisch van aard. Zo schrijft ze: ‘Ik heb de vrijheid lief. Meer dan menig patriot, maar aan vechten heb ik een hekel, omdat oorlog niet tegen tirannen persoonlijk gevoerd wordt maar tegen slachtoffers, dienstplichtige soldaten. Geen tiran zal mij kunnen dwingen, hem te gehoorzamen maar evenmin om moreel zelfmoord te plegen door tegen hem of zijn slaven strijdmethoden te gebruiken die ik verafschuw.’ Groep De GrootDe Tweede Wereldoorlog breekt uit en Anda raakt betrokken bij verzetsgroep De Groot, die een sterk socialistisch en pacifistisch karakter heeft. Anda zorgt voor de distributie van voedselbonnen, pamfletten en identiteitspapieren. Ze begeleidt onderduikers van A naar B en schrijft illegale stukken die onder andere worden verspreid onder studenten. Eind 1944 wordt Anda opgepakt door de Sicherheitsdienst, maar ondanks talloze verschrikkelijke martelingen blijft ze zwijgen. Op de vroege avond van 19 maart 1945, nog geen maand voor de bevrijding van Groningen, wordt Anda op 25-jarige leeftijd gefusilleerd aan de bosrand van Glimmen. In dit Quintusbos vind je vandaag de dag een gedenksteen, speciaal voor Anda. |
Anda spreekt tot de verbeelding bij Groninger studenten die zo’n tachtig jaar later ook Geneeskunde studeren. In hele andere omstandigheden weliswaar, maar ook in 2024 is het in de wereld onrustig. Tijdens onze dodenherdenking staan we samen stil bij het belang van vrede en vrijheid en noemen we weer Anda’s naam. Haar opmerkelijke levensverhaal verdient het om niet vergeten te worden. We vertellen het door, en door, en door.
Anda stierf voor haar idealen en hoe ze daarvoor opkwam. Met de naamgeving voor het Anda Kerkhoven Centre leeft zij voort in de herinnering en zal de naam Anda Kerkhoven hopelijk nog vaak weerklinken.
