Peters is projectleider van het ZonMW onderzoeksproject 'Samen Stoppen, Samen Sterk', dat wordt uitgevoerd in negen Verloskundig Samenwerkingsverbanden (VSV’s) in Noord-Nederland in samenwerking met het Consortium Zwangerschap en Geboorte Noord Nederland. In het onderzoek wordt samengewerkt met verloskundigen, gynaecologen, de kraamzorg, huisartsen, verslavingsartsen, JGZ-verpleegkundigen, en zwangere vrouwen. Weiland legt uit waarom ze het onderzoek voor deze doelgroep belangrijk vindt: ‘Elke zwangere vrouw verdient een kans op passende ondersteuning bij het stoppen met roken.’ Om goed aan te sluiten bij de doelgroep hebben de onderzoekers ook twee ervaringsdeskundigen van Stichting Sterk uit Armoede betrokken in het onderzoek.
Peters vertelt over de meerwaarde van deze ervaringsdeskundigen: ‘Als onderzoeker denk je vanuit een ander perspectief en wil je soms feiten noemen om te stoppen met roken, bijvoorbeeld dat de kans op vroeggeboorte aanzienlijk vergoot als je rookt tijdens de zwangerschap. De ervaringsdeskundigen vertelden ons dat zwangere vrouwen die roken de risico's zelf vaak ook goed weten en dat het niet helpt om deze redenen op te noemen. Dit heeft zelfs een negatief effect op de relatie tussen de zwangere en zorgverlener. Ze lieten ons zien welke manier van motiverende gespreksvoering wel werkt voor de doelgroep en welke ‘tone of voice’ het best passend was.’ Een grote factor in het motiveren van zwangere vrouwen met een lage SES is het begrip voor de multi-problematiek in de levens van deze vrouwen. ‘Het probleem is vaak breder dan de sigaret’, legt Peters uit. ‘Andere problemen, zoals het hebben van schulden, kunnen ook een rol spelen in het stoppen met roken.' Ook is het belangrijk dat roken als een verslaving wordt gezien, vertelt ze.
Vanuit het onderzoek zijn er per regio verbeterplannen opgesteld. Er bleek bij verloskundigen en gynaecologen behoefte aan een goede doorverwijsmogelijkheid naar een verslavings-coach. Dit is inmiddels geïmplementeerd. Zwangere vrouwen in meerdere regio’s hebben nu de mogelijkheid gekregen om door de verloskundige of gynaecoloog doorverwezen te worden naar een verslavings-coach van Verslavingszorg Noord-Nederland (VNN). De coach voert gesprekken met de zwangere en heeft hierbij ook veel aandacht voor multi-problematiek in sommige situaties. Volgens de onderzoekers wordt de coaching door de deelnemers positief ervaren. Weiland: ‘Sommige vrouwen waren bang voor een oordeel, maar geven aan dat ze zich begrepen voelen door de coaches, en dat ze het gevoel hebben dat de coaches echt naast hen staan. Het is een gezamenlijk proces.’ Daarnaast gaven sommige verloskundigen en gynaecologen aan dat ze graag scholing wilde in motiverende gespreksvoering om rokende zwangere vrouwen te motiveren om te stoppen. Aan deze verloskundigen en gynaecologen wordt de training Rookvrije Start aangeboden.
In totaal hebben er 39 verloskundigenpraktijken en vijf afdelingen obstetrie en gynaecologie van ziekenhuizen aangegeven zwangeren te willen doorverwijzen naar VNN. In het jaar 2021 zijn er 114 zwangeren doorverwezen naar VNN. Met 93 zwangeren is er een coaching traject gestart, waarvan 60 zwangeren de coaching ook hebben afgerond. Er zijn 16 zwangeren waarvan het bekend is dat ze zijn gestopt met roken, 26 zijn geminderd. Ook zijn er voor een aantal regio’s een sociale kaart met daarop de doorverwijsmogelijkheden ontwikkeld en hebben twee VSV’s de training Rookvrije Start gevolgd.
Het project loopt nog tot november 2023. Het komende anderhalf jaar gaan de onderzoekers de resultaten terugkoppelen naar de VSVs en vervolgens samen met de zorgverleners kijken of er nog behoefte is aan hulp om de stoppen met roken ondersteuning te verbeteren. Ook willen de onderzoekers zwangere vrouwen informeren over de mogelijkheden voor ondersteuning bij het stoppen met roken. Hiervoor is het informatiefilmpje hieronder ontwikkeld.
